“Umurcan Gago ile yatırım kazançlarında vergileme-2020”

 BÖLÜM 11: Otomatik Bilgi Değişimi 

2020 Ağustos ayında yapılan bu kayıtta, genel bilgi vermek amacıyla ve kayıt tarihi itibariyle yürürlükte olan kural, oran ve tutarları dikkate alıyoruz. Bu podcasti dinlediğiniz tarihe dek mevzuatta veya mevzuatın yorumunda değişiklikler olmuş olabilir. Vergisel pozisyonunuzu salt bu podcaste dayanarak değil vergi danışmanınıza başvurarak belirlemenizi önemle tavsiye ederiz. Yatırım kararlarınız içinse yatırım danışmanlarınıza danışınız.  Bu podcasta dayanılarak tesis edilen işlemlere ilişkin olarak PwC, ortakları veya çalışanlarına herhangi bir sorumluluk atfedilemez.

Merhabalar,

Ben PwC Türkiye ortaklarından Umurcan Gago.

Yatırımlarını finansal varlıklarda değerlendiren ve herhangi bir nedenle uykusuzluk sorunu çeken dinleyicilerirmiz için hazırladığımız bu podcast serimizde Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerin finansal yatırım araçlarından elde ettikleri gelir ve kazançların vergilendirilmesini ele alıyoruz. 

Bugün 26 Ağustos 2020 ve günün vergi ile ilgili özlü sözü Margaret Mitchell’in sinemaya da uyarlanıp Oscar ödülü kazanmış ünlü Rüzgar Gibi Geçti romanında baş karakter Scarlett O’Hara ‘nın ağzından geliyor: Doğum, ölüm ve vergiler! Bunların hepsi her daim zamansızdır! Tabii bu repliği benim değil Vivien Leigh’in sesinden dinlemiş olsaydınız eminim daha çarpıcı olacaktı. Ama biz zarfa değil mazrufa bakalım efendim. Hakikaten hayatta bazı şeyler ne zaman olursa olsun zamansız oluyor ve ne zaman vergi ödemek zorunda kalırsak kalalım, bunun hep münasebetsiz bir zaman olduğunu düşünüyoruz. 

Efendim, bugün her zamankinden farklı bir şey yapıyoruz ve enstrümantal vergi yolculuğumuza bir ara verip, son zamanlarda oldukça sık soru aldığımız ‘otomatik bilgi değişimi’ meselesini ele alıyoruz. Bunu da siz değerli dinleyilerimizden gelen sorulara kısa kısa cevaplar şeklinde yapıyoruz. Siz soruyorsunuz biz cevaplıyoruz yani.

Ama bu sorulara geçmeden önce otomatik bilgi değişimi neydi, şöyle çok kısaca bir anımsayalım: Efendim otomatik bilgi değişimi, ülkelerin, vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek amacıyla geliştirilmiş, kişilerin mükellefi yani mukimi olduğu ülke dışındaki diğer ülkelerde bulunan finansal hesap bilgilerinin, mukim olunan ülkeye, diğer ülke vergi idarelerince, vergisel amaçlarla kullanılmak üzere, karşılıklı ve otomatik olarak, yani diğer ülkenin talebini beklemeksizin, elektronik ortamda gönderilmesi. 

Hikayesi neydi? 2008 küresel ekonomik krizi sonrasında OECD, AB üyesi ükeler ve G20 üyesi ülkeler bir araya geldiler “Yahu birbirimizin kanatları üzerine tartışmakla uğraşıp, mükelleflerimizin vergilerimizi bizden kaçırmasına seyirci kalacağımıza, bir araya gelelim, işbirliği yapalım arkadaşlar, teknolojide bu kadar gelişmişken ne duruyoruz, hepimiz aynı gemideyiz” mealinden bir anlayışla ‘Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi’ adıyla bir anlaşma yaptılar. Türkiye söz konusu bu sözleşmeyi 2011 yılında imzaladı. 

Bu tarihten 6 yıl sonra, uygulamayı düzenleyen ve bugün itibarıyla 107 ülkenin taraf olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”nı da Türkiye 2017’de imzaladı, 2019’da onayladı. 

Hoş gerçi Amerika Birleşik Devletleri bunlara katılmadı, hatta bu çok uluslu anlaşmayı filan da beklemedi, FATCA denilen Yabancı Hesapların Vergi Uyumu Yasası’nı çıkarttı kendi kendine. Hoş, Amerika ile Türkiye arasında FATCA kapsamında karşılıklı bilgi değişimi anlaşması imzalanmış olsa da 2020 itibariyle bu henüz başlamadı ve ne zaman başlayacağına dair resmi bir açıklama da henüz yapılmadı. Yani Amerikayı bir kenara koyalım şimdilik.

Peki Türkiye kaç ülke ile bilgi değişimi yapacak? Otomatik Bilgi Değişimine taraf ülke sayısı 107 olsa da, Türkiye’nin 2020 yılında karşılıklı olarak bilgi değişimine başlayacağı ülke sayısı 54. Ayrıca aralarında Bermuda, Birleşik Arap Emirlikleri, Cayman Adaları, İngiliz Virjin Adaları, gibi ülkelerin de bulunduğu 17 ülkeden yalnızca tek taraflı bilgi alınacak, bu ülkelere herhangi bir bilgi gönderilmeyecek.

Bilgi Değişimini kim yapacak? Bilgi değişimi yalnızca ülkelerin vergi idareleri arasında yapılacaktır. Vergi idareleri değişime tabi tutulacak bilgileri kendi ülkelerinde faaliyet gösteren finansal kuruluşlardan toplayarak değişim yapılacak ülkenin vergi idareleri ile paylaşacak. Türkiye’de bu raporlamayı yapacak idare Gelir İdaresi Başkanlığı. Dolayısıyla bir finansal kuruluşun başka bir ülkenin vergi idaresiyle veya o ülkedeki başka bir finansal kuruluşla doğrudan bilgi değişimi yapması söz konusu değil.

Kimlerin, hangi bilgileri değişime tabi? - Türkiye’de mukim olan kişilerin, sözleşmeye taraf olan ülkelerdeki banka, aracı kurum, saklama kuruluşu gibi finansal kuruluşlardaki hesaplarında bulunan finansal varlıkların yıl sonu bakiyeleri ile bu finansal varlıklardan yıl içerisinde elde ettikleri faiz, temettü, hesapta tutulan finansal varlıkların satışından doğan gelirler gibi brüt gelir ve kazançları bilgi değişimine tabi olacak.

En sık sorulan sorulardan biri de gayrimenkuller ile ilgili oluyor. Hayır, bu kapsamda değil ve dolayısıyla bu varlıklardan elde edilen gelirler bilgi değişimi kapsamında bulunmuyor. 

Bir de yine şöyle bir soru alıyoruz sıkça: “TC vatandaşı değilim, benim yurtdışı finansal varlıklarım Türkiye’de Gelir İdaresi’ne raporlanmayacak değil mi?” - Raporlanacak kişiler mukimlik baz alınarak belirleniyor, vatandaşlık değil. Dolayısıyla TC vatandaşı olsanız da olmasanız da veya çifte vatandaşlığınız olsa da, eğer Türkiye’de mukim iseniz, sizin yurtdışı finansal varlıklarınız Gelir İdaresi’ne raporlanacak. 

Mukimlik neydi, nasıl belirleniyordu? İlk bölümü dinlemiş olanlarınız belki anımsayacaklardır: İkametgahınız, yani sürekli kalma niyetiyle oturduğunuz yer, Türkiye’de ise ya da bir takvim yılında 6 aydan fazla devamlı olarak Türkiye’de oturuyorsanız Türkiye’de mukimsiniz demektir. Birden fazla ülkede ikamet ediyorsanız ne oluyordu? Bu durumda ülkeler arasındaki Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nda belirtilen kriterlere göre mukim olduğunuz ülke belirleniyordu.

Peki 2018 yılı ve öncesinde yurtdışında mukimdim ama 2019 yılı başı itibariyle artık Türkiye’de mukimim. 2018 ve öncesi yıllara ait bilgilerim raporlanacak mı? - Hayır. Türkiye otomatik bilgi değişimine 2020 itibariyle başlayacağını açıkladı. İlk raporlamada yurtdışı mukimlerin 2019 yılına ilişkin bilgileri 2020 sonuna kadar bilgi değişimine tabi tutulacak. 2018 yılı ve önceki yıllarda yurtdışında mukim olan ancak 2019 itibariyle Türkiye’de mukim olan kişilerin geçmiş yıllara ilişkin bilgileri raporlanmayacak.

Ortak hesaplarda raporlama nasıl olacak? - Ortak hesaplarda, her bir hesap ortağı hesap sahibi olarak değerlendiriliyor ve olası bir raporlama durumunda hesap bakiyesinin ve gelirin tamamı her bir ortak için ayrı ayrı bildiriliyor. Hesap bakiyesi ve gelirler ortak sayısına bölünmüyor yani.

Yurt dışı bankalarda tutulan mevduatlar Otomatik Bilgi Değişimi kapsamına girer mi? Bu hesaplara ilişkin hangi yıl bilgileri, ne zaman bildirilir? - Evet. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından açıklanan bilgi değişimi yapılacak ülkelerde faaliyet gösteren bankalarda Türkiye mukimi kişilerce tutulan mevduat hesaplarına ilişkin bilgiler ilk olarak 2019 yılına ilişkin olarak 2020 yılı sonunda Türkiye’ye raporlanacak. 

Yurt dışında hisse senedi ve Eurobond yatırımları olan Türkiye’de mukim yatırımcıların varlıkları Otomatik Bilgi Değişimi’ne tabi olacak mıdır? - Evet. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından açıklanan ülkelerde faaliyet gösteren banka, saklama kuruluşu, yatırım kuruluşu gibi finansal kuruluşlarda Türkiye mukimlerince tutulan yatırım hesaplarına ilişkin bilgiler ilk olarak 2019 yılına ilişkin olarak 2020 yılı sonunda Türkiye’ye raporlanacak. Yani, örneğin Lüksemburg’da bulunan bir finansal hesapta 2019 yılında 10.000 Euro temettü geliri ve 15.000 Euro Eurobond kupon faiz geliri elde etmiş bir Türkiye mukiminin toplam 25.000 Euro’luk bu geliri Türkiye Gelir İdaresi Başkanlığı’na 31 Aralık 2020 tarihine kadar raporlanıyor olacak.

Yurtdışındaki sigorta şirketlerinde tutulan bireysel emeklilik ve birikimli hayat sigortası poliçeleri Otomatik Bilgi Değişimi’ne tabi mi? - Evet. Türkiye mukimlerinin yurtdışında sahip oldukları bireysel emeklilik ve birikimli hayat sigortası poliçelerinin 2019 yılı sonu itibariyle değeri Türkiye’ye bildirilecek. 

İsviçre, Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, İngiltere ve Güney Kıbrıs bu bilgileri Türkiye ile paylaşacak mı? - Evet, İsviçre, Almanya, Hollanda, Avusturya, Belçika, Güney Kıbrıs ve İngiltere Otomatik Bilgi Değişimini yapacaklarını taahhüt ettiler. Ancak bu ülkelerden yalnızca İngiltere ile 2020 yılında yapılacak Otomatik Bilgi Değişimine ilişkin anlaşması bulunuyor. İsviçre, Almanya, Hollanda, Avusturya, Belçika, Güney Kıbrıs ile Otomatik Bilgi Değişimi en erken 2020 yılı bilgilerinin raporlamasına ilişkin olacak şekilde 2021 yılında başlayabilir. 

Ya KKTC? KKTC OECD’ye üye ülke olmaması ve maalesef bu ülkelerce siyasi olarak tanınmaması nedeni ile Otomatik Bilgi Değişimi kapsamında yer almıyor. 

Otomatik Bilgi Değişimi’nin başlamasında bir erteleme bekleniyor mu? - Hayır. Gelir İdaresi Başkanlığı 2019 yılına ilişkin bilgilerin yer aldığı bildirimi 2020 yılı sonuna kadar yapacağını açıkladı.

Türkiye Otomatik Bilgi Değişimi ile elde ettiği bu bilgiler ile ne yapacak? - Ülkelerin asıl amacı, kendi ülkelerindeki vergi mükelleflerinin yurt dışında elde ettikleri menkul sermaye iradı, değer artış kazancı gibi gelirleri saptayarak söz konusu gelirlerin ülkelerinde vergilendirilip vergilendirilmediğini kontrol etmek. 

İlk bölümü dinleyenler hatırlayacaklardır: Türkiye mukimleri, - ki anımsayacaksınızdır muhtemelen biz onlara gelir vergisi dilinde ‘tam mükellef’ diyoruz, tam mükellefler prensip olarak dünya üzerinde elde ettikleri bütün gelirler üzerinden Türkiye’de vergilendiriliyorlar. Dolayısıyla Türkiye’de Gelir İdaresi Başkanlığı ile paylaşılacak bu bilgiler ile yurt dışında faiz, temettü, finansal varlık satış geliri gibi gelirler elde eden tam mükelleflerin söz konusu gelirlerinin bu kişilerce vergi beyanına konu edilip edilmediği kontrol edilecek. Aynı gelir üzerinden yurt dışında ödenen vergiler varsa ÇVÖA’lar kapsamında bu vergilerin Türkiye’de mahsup imkanı devam edecek tabii. 

(Müzik girer ve yavaş yavaş yükselir)

Böylece bu podcast serimizin onbirinci bölümünün sonuna gelmiş bulunuyoruz. Uykuya dalmadan buraya kadar gelmiş olduğunuz için özür diliyorum. Bir sonraki bölümde buluşuncaya kadar keyifli, sağlıklı, bol kazanç ve az vergili günler diliyorum.